تاثیر تنبیه بر کودکان، انضباط به جای تنبیه کودک
امروز در مجله تخصصی مادر و کودک “کودک شید” قصد داریم به تاثیر تنبیه بر کودکان بپردازیم. نبیه شامل هرچیزی که رفتار نامطلوب را کاهش دهد می شود. در تئوری ها یاد گرفته ایم که مجازات و تنبیه باید رفتار نامطلوب را به طور کامل خاموش کند، اما در واقعیت این غیرممکن است. والین باید به خاطر داشته باشند که مجازات یا تنبیه کردن کودکان با نظم و انضباط متفاوت است. همیشه نظم و انضباط و قانون به مجازات و تنبیه کردن الویت دارد و توصیه همیشگی روانشناسان و دانشمندان علوم رفتاری نیز همین است. نظم و انضباط برای کودکی که در حال رشد و یادگیری است بسیار سازنده تر و آموزنده تر است.
تنبیه بدنی و تاثیر تنبیه بر کودکان
تنبیه بدنی عبارت از وارد کردن صدمات جسمانی به کسی که جرمی را مرتکب شده است. اکثر والدینی که اینکار را می کنند تنبیه بدنی را به قصد کبود کردن و یا لکه دار کردن پوست کودک انجام می دهند. برخی نیز به سیلی زدن و کتک زدن ساده اکتفا می کنند. امروز مرز بسیار ناچیزی بین کتک زدن کودک و کودک آزاری وجود دارد.برای مثال در گذشته کودکان توسط کمربند مجازات می شدند، اما امروز این عمل کودک آزاری محسوب می شود و جرم تلقی می شود.
والدینی که به مجازات و تنبیه بدنی روی می آورند، اعتقاد دارند که این عمل و ایجاد درد به کودک آموزش می دهد که دیگر کار غلطی انجام ندهند. اما این والدین نمی دانند که با این عمل به کودکان می آموزند که کلا صدمه زدن و آسیب رساندن قابل قبول است. چندین مطالعه آکادمیک و علمی به وضوح ارتباطات زیادی بین تنبیه شدن در کودکی و رفتارهای پرخاشگری در بزرگسالی و حتی رفتارهای ضداجتماعی پیدا کرده اند. در واقع کودکانی که در کودکی مورد اذیت و تنبیه بدنی قرار گرفته اند با احتما بسیار بیشتری در آینده افراد ضداجتماعی می شوند.
تنبیه در مقابل نظم و انضباط و قانون
تنبیه چه به صورت بدنی باشد یا غیربدنی فقط به کودکان می آموزد که اگر کاری خلاف قانون کنند عواقب بد و منفی در انتظار آنها خواهد بود. مجازات به کودکان نمی آموزد که چرا قوانین وجود دارند! چرا قوانین مهم هستند یا چگونه می توان قوانین را رعایت کرد. همچنین نظم و انضباط به کودکان می آموزد که چرا قوانین و نظم و انضباط دز خانه یا جامعه وجود دارد و این قوانین چه کارکرد مهمی می توانند داشته باشند.
تاثیرات تنبیه بر کودک
متاسفانه تنبیه فقط تا زمانی که ایجاد ترس و وحشت می کند تاثیرگذار است. کودکان تا زمانی که تنبیه نشوند، چیزهایی را که دارند از دست ندهند و یا چیزهای خوب خود را از دست ندهند، یا حتی برای اینکه سلامت و ایمنی خود را حفظ کنند دست به کار غلط نمی زنند، اما تنبیه به کودکان یاد نمی دهد که چرا یک رفتار غط است! یا اینکه چگونه رفتار آنها می تواند تاثیر منفی بر دیگران بگذارد یا آنها را ناراحت کند.
در مقابل آموزش نظم و انضباط به کودکان یاد می دهد که مسئولیت پذیر باشند. افزایش اعتمادبنفس داشته باشند و فلسفه وجودی رفتارهای درست و غلط را متوجه بشوند. در لحظه اول شاید آسان به نظر بیاید که برای اینکه کودک را نادم و پشیمان کنید دست به تنبیه بدنی بزنید. اما باید این موضوع را بدانید که صدمه زدن به کودک چیزی جز صدمه زدن به دیگران به کودک یاد نمی دهد. در عوض والدین باید نظم و انضباط را به کودکان آموزش دهند تا نه تنها در خانواده افراد شادی باشند، بلکه در اجتماع نیز افرادی باشند که دیگران را درک کرده و با آنها مهربان باشند نه اینکه بخواهند دیگران را به سزای اعمالشان برسانند یا به دنبال تلافی کردن هر کار اشتباهی بربیایند. در ادامه با کودک شید باشید تا آموزش نظم و انضباط به کودکان را یاد بگیرید.
انضباط چیست؟
انضباط موثر یک فرایند یادگیری را آموزش می دهد و هدفش خودانضباطی و هدایت بچه ها به این امر است مسئول و همیار باشند. انظباط بر این اصل تاکید دارد که کودکان بتوانند بر اساس کنترل و خواست درونی به انجام برنامه ها و ترتیب دادن امور شخصی بپردازند.
روش های انضباط موثر – کاهش تاثیر تنبیه بر کودکان
کلید انضباط موثر برقراری احترام و انتظار همکاری است. بچه ها به احترام و انتظارات مثبت پاسخ می دهند.
پرت کردن حواس بچه، نادیده گرفتن سوء رفتار در مواقعی که لازم است، ایجاد محیط مناسب، کنترل وضعیت نه بچه، درگیر کردن بچه ها از طریق انتخاب ها و پیامدها، طرح ریزی برای ابراز محبت، اجازه عمل دادن، افزایش ثبات خود و توجه به رفتار مثبت از جمله ملاکهای تربیتی مناسب جهت رشد انظباط در کودکان است.
در انتخاب روشی مناسب، در نظر گرفتن سطح رشد بچه حائز اهمیت است. شما مطمئنا درخواهید یافت که بعضی از روش ها در مورد فرزند شما بیش از سایر روش ها موثر است.
پرت کردن حواس بچه
این امر به روشی محترمانه با اشتیاق، کنجکاوی وگستره توجه کوتاه مدت آنان سر و کار دارد. مثلا اگر فرزند سه ساله تان با اصرار گوشی موبایل برادرش را گرفت بجای بکارگیری برخورد جسمانی و زور اسباب بازی یا وسیله ای دیگر را به او بدهید و گوشی را از او پس بگیرید.
در مواقع مناسب سوء رفتار را نادیده بگیرید
این مهارت را می توان برای انجام مزاحمت های پیش پا افتاده که مخرب نیستند یا خطرناک نیستند به کار برد، مانند تظاهر کردن، قهرکردن ، نالیدن، نمایش قدرت دادن، کوشش در قطع کلام کردن و درخواست همراهی کردن ، توهین کردن.
البته در پاره از موارد نادیده گرفتن سوء رفتار نامناسب خواهد بود. مثلا فرزند شما با عده ای از بچه ها بازی می کند و کلمات بد به زبان می آورد. در این وضعیت باید تصمیم بگیرید که بچه را از بازی خارج کنید تا تاثیر کلمات بد به بچه های دیگر سرایت نکند.
نادیده گرفتن سوء رفتار چیزی بیش از صحبت نکردن است. اگر شما احساستان را با حالت چهره یا به زبان حرکات انتقال می دهید، فرزندتان خواهد دانست که شما رفتار او را نادیده نگرفته اید.
ایجاد محیط امن
بچه های کوچک باید جستجو کنند تا بتوانند چیزی یاد بگیرند. این ما هستیم که باید محیط را طوری به وجود آوریم که بچه ها بتوانند تجاری عملی داشته باشند.
پیشنهاد شده است که وسایل خانه را طوری بچینید که بچه ها بتوانند به آنچه در سه چهارم اتاق در دسترسشان است دست یابند.
وقتی محیطی امن ایجاد می کنید به خاطر داشته باشید: بچه های نوپا در فرایند یادگیری معنی مال من و مال ما هستند به محض اینکه فرزندتان یاد گرفت بعضی چیزها را این طرف و آن طرف بگذارد تفاوت میان مال من و مال تو را به او اموزش دهید.
به محض اینکه فرزندتان اموال شما را محترم دانست، می توانید به تدریچ بسیاری از آنها را در محیط امن قرار دهید.
اگر اشیا را همیشه دور از دسترس بچه ها بگذارید بچه ها مفهوم احترام قائل شدن برای اموال دیگران را یاد نمی گیرند.
کنترل کردن موقعیت، نه بچه
وقتی بچه را کنترل می کنیم، خطوط راهنما رامشخص می کنیم و به بچه آزادی می دهیم در آن موقعیت انتخاب کند. ما فرزندمان را با گفتن این که چه کاری انجام دهد، کنترل نمی کنیم، بلکه وضعیت را کنترل می کنیم. وقتی به بچه ها اجازه می دهیم جنبه هایی از زندگی شان را که متناسب با رشد آنان نیز هست، کنترل کنند، شانس ایجاد همکاری در زمینه هایی را که انتخاب ها محدود هستند ،افزایش می دهیم.
دو راه برای کنترل وضعیت وجود دارد:
- از طریق ساختن محیط
- با به کار بردن انتخاب های کلامی در درون محدودیت ها
درگیر کردن بچه ها با انتخاب ها و پیامدها
هنگامی که چندین انتخاب را در برابر فرزندتان قرار می دهید، به او کمک می کنید که عدم وابستگی و همکاری را در خود پرورش دهد. شما می توانید انتخاب های ساده تری را مطرح کنید که هم به خواسته فرزندتان احترام بگذارید و هم خواسته خودتان را لحاظ دارید.
نکات کلیدی و کاربردی جهت نظم در کودکان و کاهش تاثیر تنبیه بر کودکان
مسئله انضباط و سازمندهی رفتار امری بسیار مهم است که پرداخت به آن از دوران کودکی ضروریست. کودکان با رشد توانایی حرکتی و ایجاد توانایی راه رفتن حالا دیگر می توانند دستکاری های بیشتری بر محیط پیرامون داشته باشند. اینجا مرحله ایست که بایستی بر نظم جویی و احترام به حقوق دیگران تاکید کنیم. بایستی به مرور به کودکمان آموزش دهیم که هرچه او میخواهد امکان ندارد سریعا در دسترس او قرار گیرد. البته بایستی توجه داشت که با ایجاد محدودیت های زیاد و مانع تراشی بیشتر برای کودکان نبایستی از تجربه و کسب لذت ناشی از کنجکاوی او نیز جلوگیری کنیم، بلکه بایستی با رویکردی متعادل همکاری و احترام به حقوق دیگران را نیز به او آموزش دهیم.
اگر سوالی در این رابطه دارید در انجمن گفت و گو مطرح کنید.
منبع: kids development و جعبه ابزار ذهنی
