تشخیص و درمان دل درد نوزادان، رفع دل درد نوزاد

۱. دل درد نوزاد ناشی از گاز معده – رفع دل درد نوزاد

ممکن است حین فرایند هاضمه، هوا هم وارد شکم نوزاد و در آنجا حبس شود. انگار بادکنکی پر از هوا درون روده‌ها به‌وجود می‌آید که فشار و به‌تبع آن درد ایجاد می‌شود.

دلیل ایجاد نفخ نوزاد

پزشکان به‌طور قطعی نمی‌دانند که چه چیزی باعث حساس بودن نوزادان نسبت به گاز می‌شود و دقیقا نمی‌دانند که علت تعداد دفعات زیاد دل درد نوزاد در اثر گاز چیست. احتمالا ریشه‌ی این مشکل به دستگاه گوارش نوزادان باز می‌گردد. این دستگاه هنوز کاملا رشد نیافته است. وجود گاز، طبیعی است و ازطریق باکتری‌های عادی و متداولی که در روده‌ی نوزاد زندگی می‌کنند، ایجاد می‌شود. البته گریه نوزاد، نق زدن و شیر خوردن با شیشه شیر هم می‌تواند باعث ورود هوای اضافی به روده‌ها شود.

نحوه تشخیص نفخ نوزاد

وقتی روده‌های نوزاد پر از گاز می‌شود، شکم او کمی حالت متورم و بادکرده پیدا می‌کند یا ممکن است کمرش را خم کند و به‌خاطر درد تقلا کرده و اذیت بشود. پیچ و تاب خوردن نوزاد به‌خاطر این است که دلش درد می‌کند. در این حالت، کودک نِق هم می‌زند و با گریه کردن، باد بیشتری را وارد روده‌های خود می‌کند. دل درد نوزاد که ناشی از تجمع گاز در روده‌ها است معمولا در ۶ تا ۸ هفتگی به بدترین حالت خود می‌رسد و شدیدترین شکل ممکن را پیدا می‌کند. یادتان باشد که دل درد نوزاد در اثر گاز روده‌ها معمولا یک مشکل سلامتی محسوب نمی‌شود و جای نگرانی ندارد. درواقع با رشد نوزاد، کنار آمدن نوزاد با آن راحت می‌شود.

عوامل موثر در ایجاد نفخ و دل پیچه نوزاد

قرار گرفتن نوزاد در اوضاع نادرست باعث نفخ و دل درد نوزاد می‌شود

• شیردهی نادرست و خارج نشدن باد گلو پس از شیرخوردن، باعث نفخ و دل پیچه نوزاد می شود.

• شیردهی و همینطور قرار گرفتن نوزاد در اوضاع نادرست و بلع هوا، باعث بروز سکسه و نفخ می شود.

• مادر هنگام شیر دادن به کودک دچار استرس و نگرانی شده باشد که خود این موضوع روی مقدار شیر و همینطور روی نفاخ شدن شیر تاثیر مستقیم می شود.

• گاهی اتفاق می افتد که نوزادی به علت گرما گریه می کند و والدین گرسنگی را برای وی تشخیص و شروع به شیر دادن می کنند که این خود مشکل را تشدید می کند.

• حساسیت روده ای که گاهی با مصرف شیر خشک و شیر مادر اتفاق می افتد .به علت مشغله و مشکلات مادر و عدم به موقع تغذیه کودک توسط شیر مادر و بهره گیری از شیر خشک باعث می‌شود تا نوزاد دچار دل درد و دل پیچه هاي سخت همراه با یبوست شود.

• نوزادان و خردسالان معمولا در هنگام خوردن شیر یا غذا، هوای زیادی می‌بلعند و به همین علت دچار نفخ روده و تجمع گاز در دستگاه گوارش می شوند که در نتیجه باعث نفح و دل درد خواهد شد.

• باید دقت داشت که مادر از هر نوع تنوعی برای تغذیه خود بهرمند باشد نوزاد حدود ۲ ساعت بعد شیر را با همان طعم مواد خوراکی توسط مادر می‌نوشد که گاهی موادی مثل: شیر، حبوبات، غذاهایی مثل: قورمه سبزی، کله پاچه، جگر شیر را نفاخ کرده و نوزاد را در هضم شیر با این تنوع طعم و مزه دچار اشکال می کند.

بیماری های رفلاکس معده و رفع دل درد نوزاد

حدود یک‌سوم نوزادان به بیماری‌های رفلاکس یا بازگشت اسید به مری دچار هستند. اگر نوزادتان زیاد آب دهان و غذایی را که می‌خورد، برمی‌گرداند و همانطور که در مورد قبل اشاره کردیم این موضوع توأم با درد یا سایر مشکلات جسمانی است، احتمالا با مراجعه به پزشک متوجه خواهید شد که به بازگشت اسید به مری دچار است.

دلیل رفلاکس معده

دقیقا مانند مشکل بیرون ریختن آب بزاق، این مشکل در برخی نوزادان حادتر است. با اینکه این مشکل می‌تواند برای نوزاد واقعا آزاردهنده باشد، با بزرگ‌ترشدن و تقویت ماهیچه‌ها کم‌کم درمان می‌شود.

تشخیص رفلاکس معده

کودکان مبتلا به رفلاکس، درد زیادی می‌کشند و در طول غذا خوردن یا بعد از آن معمولا به‌شدت گریه می‌کنند. ضمن اینکه علائم آشکاری چون سرفه کردن، خس خس سینه و تنفس، استفراغ و بسته شدن راه نفس هم در آنها دیده می‌شود. والدین معمولا بنا به حس غریزی با بروز علائمی نامطلوب درمی‌یابند که مشکلی در میان است. با تکیه بر این حس و با مشاهده‌ی علائم دردناک، حتما به پزشک مراجعه کنید.

درمان بیماری های رفلاکسی

اگر کودک مرتبا آروغ بزند و بعد از غذا خوردن، سرش را بالا نگه دارید، به کاهش درد و عوارض این مشکل کمک شایانی خواهید کرد. درصورتی‌که نوزاد، هنگام خواب خیلی غلت نمی‌زند، بهتر است زیر رخت‌خواب او کتاب یا بالشی بگذارید تا سرش حدود ۳۰ درجه بالا بیاید. پزشک هم معمولا برای این نوع از دل درد نوزاد، داروهای مسدودکننده H2 تجویز می‌کند (مثل شربت زانتاک نوزادان که با نسخه پزشک قابل خریداری است). مسدودکننده‌های H2، موجب کاهش اسید معده می‌شوند به همین خاطر نوزاد کمتر بابت رفلاکس اذیت می‌شود. اگر دیدید که کودک کبود شده یا به‌سختی نفس می‌کشد، سریعا به بیمارستان مراجعه کنید.

یبوست و رفع دل درد نوزاد

تا زمانی که کودک احساس ناراحتی نداشته باشد، هیچ عیبی ندارد که ۸ تا ۱۰ بار در روز مدفوع می‌کند یا هر ۷ تا ۱۰ روز فقط یک‌بار این کار را انجام دهد. یبوست در کودکان و نوزادان، زمانی شکل می‌گیرد که باید دفع انجام بگیرد، اما امکانش وجود ندارد.

دلیل یبوست نوزاد

با تغییر غذا، احتمال وقوع یبوست به‌وجود می‌آید. مثلا وقتی غذای کودک از شیر عادی به شیر خشک بدل می‌شود یا بالعکس، ممکن است یبوست به‌وجود بیاید. با اضافه کردن یک غذای جامد جدید به رژیم غذایی نوزاد نیز شاید یبوست اتفاق بیفتد.

تشخیص یبوست نوزاد

حواس‌تان را به مدفوع کودک جمع کنید. اگر مدفوعش شبیه توپ‌های سفت و کوچک باشد یعنی یبوست گرفته است. وجود فشار در حین مدفوع یا خارج کردن مقدار زیادی باد روده هم به‌معنای دچار شدن به یبوست است. مدفوع سیاه، قهوه‌ای مایل به قرمز و قرمز هم نشان از وجود خون و یبوست دارد. درصورت مشاهده‌ی خون در مدفوع، سریعا به پزشک مراجعه کنید. اما اگر مدفوع سبز، زرد یا قهوه‌ای است ظاهرا مشکلی نیست.

درمان یبوست نوزاد

برای درمان این نوع از دل درد نوزاد باید ابتدا با پزشک مشورت کنید. بنا به سن نوزاد، پزشک می‌تواند مصرف آب سیب یا آب گلابی (تا ۳۱٫۱ گرم در روز به‌ازای هر ماه از زندگی نوزاد تا ۴ ماهگی) را برای درمان یبوست نوزاد تجویز کند. تنها درصورتی‌که پزشک موافقت کرد، می‌توانید از شیاف گلیسیرین هم استفاده کنید. شیاف گلیسیرین به‌راحتی در داروخانه‌ها پیدا می‌شود. این ماده به نوزاد کمک می‌کند تا مجرای خروج مدفوعش چرب‌تر شده و دفع راحت‌تر صورت بگیرد.

اسهال

وقتی نوزاد مکررا دچار دفع به حالتی آبکی و شل است، یعنی اسهال دارد. اسهال نوزادان خطرناک است، زیرا می‌تواند به کم‌آبی شدید بدن‌شان بینجامد.

دلیل اسهال نوزاد

اسهال زمانی به‌وقوع می‌پیوندد که نوزاد درمعرض ویروس قرار بگیرد (مثلا از برادر-خواهر بزرگ‌ترش به او منتقل شود) یا غذایی آلوده و خراب خورده باشد. برخی از انواع مواد غذایی هم موجب اسهال می‌شوند. ازآنجایی‌که بیشتر والدین مراقب نظافت نوزاد هستند و غذاهای سالم و تمیز به فرزندشان می‌دهند، عامل اصلی ابتلا به اسهال معمولا چیزی نیست جز ویروسی مزاحم.

تشخیص اسهال نوزاد

یادتان باشد که نوزادان به‌خاطر مصرف شیر معمولا دارای مدفوعی شل‌تر از حالت عادی بزرگسالان هستند. بنابراین سریعا فکر نکنید که کودک‌تان اسهال گرفته است. درصورتی‌که مدفوع به‌شدت شل و آبکی شود، باید به اسهال شک کنید.

درمان اسهال

ازآنجایی‌که با اسهال گرفتن، کودک دچار کم‌آبی در بدن می‌شود، مراجعه به پزشک بسیار ضروری است. متخصصین کودک برای معاینه‌ی وضعیت بدن نوزاد، او را وزن می‌کنند تا مطمئن شوند وزن زیادی از دست نداده، آب فراوانی از بدنش خارج نشده است و با کشف علت ابتلا به اسهال به مداوا می‌پردازند.

برای درمان اسهال نوزاد می‌توانید به او محلول‌های الکترولیت مانند پدیالیت بدهید. البته باید درباره‌ی استفاده از این محلول ساخته‌شده از آب‌قند و نمک با پزشک مشورت کنید. اگر نوزادتان می‌تواند مواد غذایی به‌جز شیر بخورد، از موادی کمک بگیرید که باعث قطع اسهال می‌شوند. مثلا موز، برنج، نان تُست، پوره سیب و… . نوزاد باید مایعات کافی (شیر یا شیرخشک) بخورد و حداقل ۴ تا ۵ بار پوشکش را خیس کند. البته این میزان مختص نوزادان است. برای کودکان نوپا این عدد باید به ۳ تا ۴ بار برسد.

نکته‌ی دیگری که باید برای جلوگیری از اسهال درنظر داشته باشید، عدم استفاده از آب‌میوه‌هایی است که در فروشگاه‌ها برای نوزادان وجود دارد. این آب‌میوه‌ها حاوی مقدار زیادی شکر هستند و باعث دفع مقدار زیادی آب از روده می‌شوند. برخی پزشکان هم به والدین توصیه می‌کنند تا برای نوزاد واکسن روتاویروس (rotavirus) بزنند. این ویروس عامل اسهال و استفراغ است. چنین واکسنی قبل از ۳ ماهگی در ۲ یا ۳ دوز مصرفی تزریق می‌شود.

درمان کولیک نوزادان

شیردهی نادرست و خارج نشدن باد گلو پس از شیرخوردن، باعث نفخ و دل پیچه نوزاد می‌شود

۱- به نوزاد در ۲۸ روز اول تولد بین ۸ – ۱۲ بار در ۲۴ ساعت شیر بدهید. یعنی هر ۱/۵ – ۲ ساعت یک نوبت شیر داده شود. بعد از ماه اول بین ۶ – ۸ نوبت در ۲۴ ساعت کافی هست اگر نوزاد در هر نوبت شیر کافی بخورد شیر به مدت ۱ – ۴ ساعت در معده او باقی می‌ماند.

۲-  اگر مادر برخی از سبزیجات مخصوصا خانواده کلم، غذا هاي دارای حبوبات « نخود، لوبیا، عدس، ماش، بادام کوهی و …. » را مصرف کند موجب پیدایش گاز در روده هاي نوزاد می گردد مصرف شیر گاو یا پاستوریزه، لبنیات چندان، غذا هاي ترش و میوه جات « مرکبات، گوجه فرنگی » که حالت اسیدی دارد سبب پیدایش گاز و حساسیت در نوزاد می‌شود.

لذا مادری که نوزادش دردهای شکمی دارد ابتدا باید غذا هاي ذکر شده در بالا را مصرف نکند و سپس یکی یکی این غذا ها را بخورد هرکدام که باعث درد کولیکی در نوزاد شد مادر باید ۴ ماه اول تولد آن غذا را از رژیم خوراکی خود حذف کند. مصرفمیوه هاي شیرین و نوشابه هاي گاز دار توسط مادر مشکل کودک را بدتر می نماید.

۳- مادر بین شیر دادن و بعد از شیر خوردن، نوزاد را بغل کند تا کودک آروغ زده و بادگیری انجام شود.

۴- گاهی هوا در معده نیست ولی در روده ها هست لذا مالش دادن شکم کودک و خم کردن پاهای کودک روی شکمش سبب جابجایی گاز در روده ها می‌شود و درد نوزاد تخفیف می یابد.

۵- خواباندن نوزاد بطور دمر روی بازوان مادر در حالی که چانه نوزاد روی دست مادر و پاهای او از هم جدا هست موجب دفع گاز و آرامش نوزاد می شود.

۶- چون سیستم عصبی کودک نارس می باشد لذا صدای « جارو برقی، ماشین لباسشویی، » تکان خوردن، حرکت دادن کودک، سوار کردن در ماشین و رانندگی درد ها را کم یا متوقف می‌کند.

۷- تکان دادن و راه رفتن و لالایی خواندن موجب آرامش کودک می‌گردد.

۸- کودک را روی دست و بازوی خود بخوابانید و به آرامی پشت وی را مالش دهید شاید آرام شود.

۹- کودک را به خود بچسبانید تا احساس امنیت و آرامش نماید.

۱۰- گهواره یا ننی ممکن هست به آرامش کودک کمک نماید.

۱۱- بهرهگیری از بابونه و شیرین بیان موثر هست.

۱۲- داروی سایمتیکون برای درمان کولیک نوزادی اثر خوبی دارد.

۱۳- گریپ میکسچر وگل گریپ در درمان کولیک نوزادی اثر دارد.

---

منبع: آکا ایران