امروز در مجله کودک شید به بررسی تاثیر نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال می پردازیم. تشخیص اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) سالهاست که رو به افزایش است و از سال 2003 تاکنون 43٪ افزایش یافته است. حتی 11٪ از جمعیت ایالات متحده ممکن است این بیماری را داشته باشند، اگرچه بسیاری از آنها حتی تا بعد از مرگ هم تشخیص داده نمی شوند! درمان استاندارد شامل داروهای تحریک کننده و رفتار درمانی است، اما ممکن است این روش های درمانی برای علائمی مانند عدم توجه، عدم انگیزه، حواس پرتی و مشکلات کنترل تکانه مفید نباشد.
قبلا تصور می شد اختلال بیش فعالی فقط کودکان را تحت تأثیر قرار دهد، اما اکنون می دانیم که این شرایط تا بزرگسالی ادامه دارد و می تواند زندگی را بسیار دشوار کند. درمان این اختلال برای به حداقل رساندن تأثیر آن در کار، روابط و مسئولیت های شما ضروری است.
نوروفیدبک برای درمان بیش فعالی یک درمان نسبتاً جدید است که هدف آن آموزش مستقیم مغز برای بهبود نقص خود است. در حالی که تحقیقات در این زمینه تاکنون بسیار کم بوده است، اما این روش درمانی روز به روز محبوب تر و گسترده تر می شود. اما آیا نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال یک درمان مؤثر است؟
تفاوت های مغزی در مبتلایان به بیش فعالی و نقص توجه
بیش فعالی و نقص توجه نوعی اختلال رشدی است که بر قشر جلوی مغز، بخشی از مغز که مسئول “عملکردهای اجرایی” ما است، تاثیر می گذارد. کارکردهای اجرایی شامل حافظه کاری، تمرکز، کنترل تکانه و موارد دیگر است. نقص در این موارد، هدایت و کنترل توجه و رفتار را برای مبتلایان به ADHD دشوار می کند که این امر می تواند تأثیر بسزایی در زندگی آنها داشته باشد.
داروهای تحریک کننده با افزایش دوپامین و نوراپی نفرین در قشر جلوی مغز کار می کنند و از این طریق توانایی عملکردهای اجرایی افزایش می یابد، به همین دلیل تجویز آنها رایج است. با این حال، محققان به دنبال راه های جدیدی برای بهبود عملکرد مغز هستند.
نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال
Neurofeedback که در مرکز نوروفیدبک انجام می گیرد، یک روش درمانی غیر تهاجمی است که هدف آن کمک به خودتنظیمی مغز با کمک فناوری است. هدف نوروفیدبک تقویت عملکرد طبیعی مغز است. از آنجایی که قشر جلوی مغز پیش بینی می شود هسته این بیماری باشد، نوروفیدبک این منطقه را برای بهبود هدف قرار می دهد.
نوروفیدبک برای کودکان و بزرگسالان در دسترس است. آموزش خودتنظیمی در طی چند جلسه انجام می شود، که یک بار یا دو بار در هفته انجام می شود. فاصله جلسات برای آموزش تدریجی مغز لازم است.
تصور می شود که نوروفیدبک، مانند هر روش دیگری، توانایی فرد در تمرکز و مسدود کردن حواس پرتی را تقویت کند. از آنجا که افراد مبتلا به ADHD در تمرکز کردن مشکل دارند، این تئوری وجود دارد که نوروفیدبک می تواند توانایی پایه تمرکز مغز را افزایش دهد.
یک جلسه نوروفیدبک
در جلسه نوروفیدبک، الکترودهایی به بیمار وصل می شوند تا جریان انواع مختلفی از امواج مغزی را ثبت کنند، این امواج توسط یک دستگاه EEG اندازه گیری می شوند. این روند بدون درد است و نباید باعث ناراحتی شود. مغز دارای پنج نوع مجزا از امواج مغزی است، آلفا، بتا، گاما، دلتا و تتا، همه این امواج به طور مستقیم با سطوح مختلف فعالیت مرتبط هستند. جلسات توسط پزشک یا تکنسینی انجام می شود که بیمار را راهنمایی می کند و بر خروجی امواج مغزی نظارت می کند.
در نوروفیدبک به بیمار آموزش داده می شود فعالیت های خاصی را روی صفحه رایانه مانند بازی ویدیویی انجام دهد. توجه متمرکز بیمار معمولاً توسط یک سیگنال صوتی یا تصویری پاداش داده می شود. سپس بیمار سعی خواهد کرد تا تمرکز خود را تغییر دهد. ایده این است که با ادامه تمرین، قشر جلوی مغز به طور طبیعی تقویت می شود و این تغییر پس از پایان درمان نیز ادامه خواهد یافت. ممکن است برای دستیابی به سطح تمرکز مورد نظر، استراتژی های مختلفی انجام شود. جلسات نوروفیدبک حدود 30-40 دقیقه طول می کشد، و در کل ممکن است یک بیمار 20 تا 30 جلسه نیاز داشته باشد.
نوروفیدبک و نوروپلاستیسیتی
زمانی تصور می شد كه مغز قادر به ایجاد پیوند پس از اوایل كودكی نیست. اکنون با کمک فناوری های پیشرفته می دانیم که مغز در پاسخ به تجربیات خود دائماً در حال شکل گیری اتصالات جدید است. برای اینکه این روند اتفاق بیفتد، مغز معمولاً باید از طریق فعالیت مکرر تحریک شود.
در این تئوری، نوروفیدبک از طریق این فرآیند کار می کند. در آموزش مغز، به مرور زمان، نوروپلاستیسیته طبیعی مغز به آن اجازه می دهد تا اتصالات جدیدی ایجاد کرده و مناطقی را که در ADHD کمتر رشد کرده است، تقویت کند. نوروفیدبک به معنای هدایت مغز به تمرکز کردن با احساس پاداش است.
نوروپلاستیسیتی می تواند برای ایجاد هر دو عادت مثبت و منفی کار کند. مغز نمی داند چه چیزی برای ما خوب است، فقط پاداش را تعبیر می کند. این می تواند منجر به ایجاد رفتارهای اعتیاد آور و اجتنابی و همچنین الگوهای تفکر منفی شود. درمان هایی مانند نوروفیدبک با هدف هدایت مغز به سمت الگوهای سودمندتر انجام می شود.
آیا نوروفیدبک یک درمان مؤثر برای بیش فعالی است؟
در حال حاضر، ما پاسخ قطعی نداریم، اگرچه تحقیقات اولیه امیدوار کننده است، اما یک درمان بحث برانگیز است. مطالعات نشان می دهد که در بسیاری موارد مؤثر بوده است. در سال 2012، در تحقیق آکادمی اطفال آمریکا، نوروفیدبک بالاترین امتیاز ممکن را برای درمان ADHD، به همراه دارو و رفتار درمانی دریافت کرد.
به نظر می رسد نوروفیدبک تاثیری بر بیش حرکتی نداشته باشد و بیشتر بر روی نقص توجه کودکان بیش فعال و نقص توجه تاثیرگذار است.
مطالعه ای در سال 2011 نشان داده است كه فواید نوروفیدبك ممكن است چیزی بیش از اثر دارونما باشد. تحقیقات بیشتری برای نتیجه گیری در مورد اثر نهایی درمان نوروفیدبک لازم است، اما بسیاری از پزشکان آن را به عنوان یک درمان مکمل، یا بخشی از یک برنامه درمانی کلی که شامل دارو، آموزش مهارت های رفتاری و تنظیم سبک زندگی است، توصیه می کنند.
آیا باید نوروفیدبک را امتحان کنم؟
اگر دارو و درمان را امتحان کرده اید و در درمان بیش فعالی و نقص توجه بی نتیجه بوده اید، ممکن است سایر روش های درمانی مانند نوروفیدبک را در نظر بگیرید. انتخاب امتحان نوروفیدبک می تواند به عوامل بسیاری از جمله هزینه، در دسترس بودن و تمایل بیمار بستگی داشته باشد.
نوروفیدبک و داروهای تحریک کننده
داروهای تحریک کننده مانند Adderall و Ritalin شایع ترین داروها برای ADHD در کودکان و بزرگسالان هستند. از بین کسانی که به ADHD مبتلا هستند، در حال حاضر حدود 50٪ داروهای محرک مصرف می کنند. حداکثر 70 درصد بزرگسالان مبتلا به ADHD که دارو را امتحان می کنند با شروع مصرف داروهای محرک، از علائم خود رهایی می یابند.
با این حال، دارو به خودی خود علائم ADHD را به طور کامل درمان نمی کند و ممکن است به مرور زمان اثر خود را از دست بدهند. علاوه بر این، عوارض جانبی مانند عصبی بودن، از بین رفتن اشتها و بی خوابی می تواند به اندازه کافی قوی باشد که موجب قطع مصرف دارو شود.
نوروفیدبک هنوز به اثبات نرسیده است که جایگزینی برای داروهای محرک است یا خیر، اما اگر همراه با درمان باشد، می تواند جایگزین مناسبی باشد. از آنجا که نوروفیدبک خطری برای عوارض جانبی ندارد، می تواند برای کسانی که با استفاده از دارو تسکین نیافته اند، مفید باشد.
ترکیب نوروفیدبک با درمان
به نظر می رسد نوروفیدبک به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی کلی برای ADHD، که باید شامل روان درمانی باشد، بهترین درمان است. متداول ترین نوع رواندرمانی بیش فعالی و نقص توجه، درمان شناختی رفتاری (CBT) است. مدیریت ADHD به تنهایی بسیار دشوار است.
منابع:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4892319/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/315261.php
http://www.helpforadd.com/2014/april.htm
