به اعتقاد روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت، بهترین زمان آموختن و یادگیری انواع دانش‌ها و دانستنی‌ها و تحریک توانایی‌های اساسی و پرورش استعداد کودکان ، شش سال اول زندگی است. پدر و مادر مهم‌ترین، بهترین و ضروری‌ترین معلم کودک هستند. پرورش فرد بااستعداد، نابغه، سرآمد، تیزهوش و باهوش بستگی به روش تربیت والدین دارد که چگونه فرزندان را آموزش دهند. در واقع والدین گاه در روش‌های آموزشی خود، فرصت‌های مناسب زیادی را در پرورش فرزندان از دست می‌دهند. این نکته قابل توجه است که برخی والدین فکر می‌کنند اگر در سال‌های اولیه رشد کودک بتوانند او را در انواع و اقسام کلاس‌های آموزشی خسته‌کننده ثبت‌نام کنند، کودشان بااستعداد و باهوش خواهد شد که البته هرگز چنین نیست. باید کودکان را تشویق کرد تا آنچه را به آن علاقمندند، فراگیرند. مغز کودک یک ظرف نیست که آن را پر از اطلاعات بی‌فایده کنیم. این کار باعث می‌شود رشد فکری کودک محدود شود. مثلاً آن دسته از پدر و مادرهایی که دوست دارند فرزندشان هر چه آنان می‌گویند عمل کنند، آرام و ساکت باشند، اذیت نکنند، بازی و شیطنت نکنند، داد و فریاد نزنند، در مهمانی‌ها مبادی آداب بوده ساکت بنشینند و چیزی نخورند، در واقع حصاری را به دور فرزندشان می‌کشند و استعدادهای او را از بین می‌برند. دکتر مک هانت یکی از روانشناسان برجسته معتقد است: هر گونه جلوگیری و ممانعت از نیازها و خواسته‌های اساسی کودک مانند نیاز به آزادی عمل، منجر به از بین رفتن استعدادهای نهفته کودک خواهد شد. برای یک کودک اهانت بزرگی است که دائم در کارها و حتی بازی‌های کودکانه او دخالت کنیم و جلوی بروز احساسات او را بگیریم. در حقیقت این امر لطمه بزرگی به هوش او است و مانع رشد استعدادها و دریافت تجربیاتش خواهد شد و در آینده نتایج مخربی به بار می‌آورد.
پرورش استعداد کودکان
پرورش هوش و ادراک کودکان در موفقیت آنها در مدرسه نیز تأثیر زیادی دارد. کودکان باید قبل از ورود به مدرسه موقعیت‌هایی را برای لمس کردن، بازی و تعامل با دیگران داشته باشند. اگر در یک خانواده، پدر و مادر و دیگران با کودک تعاملات کلامی مفید و آموزنده زیادی داشته باشند و با هم گفتگو کنند، این امر سبب افزایش خزانه لغات و در نتیجه رشد مهارت‌ها و استعدادهای کلامی کودک شده و لذا او می‌تواند راحت‌تر کلمات را ادا کند، جمله بسازد، به خوبی بنویسد و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد و این در حقیقت شروع بیان افکار او خواهد بود ولی متأسفانه به این موضوع مهم توجه کمی می‌شود و بیشترین تأکید بر ساکت بودن کودک است.
رشد و توسعه توانایی‌ها و استعداد کودکان در حقیقت درک مفاهیم تازه، حل مسائل تازه و کسب مهارت‌های تازه و جدید است. اشتهای کودک برای یادگیری در پنج سال اول زندگی رشد می‌کند و برای ارضای این نیاز به آموختن، اول اینکه کودک به توجه و محبت شما نیاز دارد و دوم اینکه باید شرایط یادگیری اکتشافی را برای او فراهم کنید.
نکاتی که شما والدین عزیز برای پرورش توانایی‌های مختلف و استعداد کودکان باید توجه داشته باشید:
- یادگیری را به کودک خود تحمیل نکنید. زمانی آموزش و یادگیری را شروع کنید که کودک آمادگی لازم را دارد. بهترین شیوه آموزش کودکان پیش از دبستان به صورت بازی و سرگرمی است.
- با صبر و حوصله به صحبت‌های کودک خود گوش بدهید و سعی کنید تا از دیدگاه او به موضوع نگاه کنید.
- حواس پنج‌گانه (بویایی، بینایی، چشایی، شنوایی و لامسه) را در کودک تحریک و تقویت کنید. برای این کار نیز می‌توانید از انواع بازی‌ها بهره ببرید. به طور مثال برای تقویت حس چشایی می‌توانید چشمان او را ببندید و غذاهای مختلف را در دهان او گذاشته و از او بخواهید نوع و مزه آن را بیان کند یا برای تقویت حس لامسه انواع اشیاء را به او بدهید تا لمس کرده و تفاوت بین زبری و نرمی و… را درک کند یا برای تقویت حس شنوایی نیز می‌توانید چشمان او را ببندید و صداهای مختلف را برای او پخش کنید و از او بخواهید منبع صدا را شناسایی کند.
- رفتارهای خوب و شایسته کودک را با روش‌های درست تشویق کنید. تشویق شما می‌تواند یک کلمه تحسین‌آمیز یا توجه و ابراز محبت باشد.
- از طریق بازی‌هایی مانند گل‌بازی یا کار با مقواها و کاغذهای رنگی، اشکال هندسی مختلف درست کنید و کودکان را با آنها آشنا کنید.
- برای آشنایی کودک با وزن و اندازه، نمونه‌های مختلفی از اشیاء مختلف را به او بدهید تا معنای سبک و سنگین بودن را درک کند. شما نیز باید توضیحات لازم را به او بدهید.
- می‌توانید یک برنامه کیک‌پزی یا یک برنامه آشپزی مشترک با کودک خود ترتیب دهید و با هم کیک و شیرینی یا غذا بپزید و در حین انجام کار به مواردی چون رنگ‌ها، تعداد، سبکی و سنگینی و… اشاره کنید. به او نحوه تمیز و جمع کردن وسایل را آموزش دهید.
- هنگام گردش و تفریح با کودک خود گفتگوی فعال داشته باشید. مثلاً می‌توانید مشاغل مختلف را به او نشان داده و ویژگی‌ها و وظایف هر شغل را برایش شرح دهید.
- الگویی مناسبی برای کودک خود باشید. با توجه به اصل یادگیری مشاهده‌ای به‌خصوص در پنج سال اول زندگی، مراقب اعمال و رفتارهای خود باشید. کودکان در حقیقت ضبط صوت‌هایی هستند که تمام رفتارهای شما را ضبط می‌کنند. بنابراین مثلاً اگر شما اهل مطالعه باشید، کودک شما نیز به مرور مطالعه و کتاب خواندن را خواهد آموخت.
اگر سوالی در رابطه با ترس کودک خود دارید در انجمن گفت و گو مطرح کنید.
منبع: www.mindtoolbox.ir
