کودک شما دو ساله است!
کودک در این سن به شدت احساساتی است. شما به سختی می‌توانید احساسات او را تشخیص دهید. به او بگویید که حتی اگر گاهی ناراحت باشد طبیعی است. ناراحتی بخشی از زندگی است. کاری که شما باید بکنید این است که احساسات او را برایش توضیح دهید. «تو از مامان ناراحتی چون او گفت امروز به پارک نمی‌رویم.» به او بفهمانید که شما نیز احساسی مشابه دارید. «می‌دانم که خداحافظی از مادر بزرگ ناراحت کننده است، برای من هم چنین است.» اگر کودک شما هنگام ناراحتی فریاد کشید یا لگد زد، به او راه درست تخلیه کردن احساس‌اش را نشان دهید.
اگر شما تا به حال 1 سال پرمشغله داشته‌اید، حال کمی آرام باشید. کودک 2 ساله شما آرام‌تر و بامزه‌تر شده است. شما می‌توانید بدون کمک دیگران با کودک خود بازی کنید. اگر چه کودک‌تان احتمال دارد شما را ناراحت کند اما بیشتر تمایل به خوشحال کردن‌تان دارد. او می‌خواهد خوب باشد و به شما کمک کند.
مکان
کودک 2 ساله شما ارتباط بین مکان اجسام مختلف را تشخیص می‌دهد. جایی که اشخاص و اشیا قرار دارند مثل «آنجا»، «کجا»، «درون»، «بیرون»، «دور»، «نزدیک»، «بالا» و … او فهم بهتری از اندازه، کمیت و ارتباطات فضایی دارد. شما باید این توانایی‌های او را تقویت کنید. برای مثال به او بگویید: «آن توپ را که بالای تخت است برای من بیاور.»
با او درباره مکان آدم‌ها صحبت کنید: «پدر تو سر کار است.»، «مادر بزرگت دور از ما زندگی می‌کند.»
به او کارهای ساده را در جهات مختلف بگویید: «اول اسباب بازی را روی میز سپس آن را زیر صندلی بگذار و بعد برای من بیاور.»
از او سوال‌هایی بپرسید که او را به فکر کردن وا می‌دارد: «گنجشک‌‌ها کجا زندگی می‌کنند؟»، «هواپیما کجا پرواز می‌کند؟» از او انتظار نداشته باشید همیشه جواب درست را به شما بدهد. سوال‌هایی را که به زندگی روزمره او ارتباط دارد مطرح کنید.
کاهش چربی
زمانی که کودک شما 2 ساله شد، باید مقدار مصرف چربی او را به 30% از کالری روزانه کاهش دهید. لازم نیست سخت بگیرید، کافی است چربی شیر را 2% کاهش دهید و از پنیر، ماست و بستنی کم چرب استفاده کنید. مصرف حبوبات، میوه و سبزیجات او را افزایش دهید.
چربی را به طور کامل از رژیم غذایی کودک‌تان حذف نکنید. بدن و ذهن کودک شما برای رشد مناسب به آنها احتیاج دارد. از یاد نبرید بسیاری از لبنیات منبع مهمی از کلسیم هستند.
مهارت زبانی
کودک 24 ماهه معمولا حدود 50 تا 75 کلمه می‌داند و قادر است آنها را کنار هم بگذارد و عبارات و جمله بسازد. جملههای دو کلمه‌ای شامل اسم و فعل معمولا رایج است: «کودک خوابید»، «شیر می‌خواهم» اگر کودک شما کمتر از 20 کلمه استفاه می‌کند، باید او را برای تست شنوایی پیش پزشک ببرید. برای کمک به او:
- مشکلات گرامری او را اصلاح نکنید. می‌توانید جمله درست آن را تکرار کنید اما برای اشاره به اشتباهات او هنوز زود است.
- او را وادار نکنید جمله‌هایی کامل و درست بسازد.
- زمانی که برای او کتاب می‌خوانید، او را نیز در این کار شرکت دهید. از او درباره آن چه می‌بینید یا آن چه حدس می زند سوال کنید.
تقویت ذهن
ذهن کودک شما مانند یک کندوی عسل است که ارتباطات جدید بی‌‌شماری را شکل می‌دهد که به او در فهم چیزها، چراها و چگونگی‌ها کمک می‌کند. برای تشویق کودک‌تان:
- سرگرمی‌های مختلف را به او معرفی کنید: از بلاک‌ها و پازل‌ها گرفته تا اسباب‌بازی‌های بزرگ و آنهایی که قابل حرکت هستند.
- مانع کنجکاوی او در خانه نشوید.
- تمام حواس پنجگانه او را درگیر کنید. برای مثال اسباب‌بازی‌های موزیکال و یا آنهایی که از مواد دیگر چون خاک‌رس یا شن درست شده‌اند تهیه کنید.
- او را در موقعیت‌های جدید قرار دهید تا تجربه‌های جدیدی کسب کند: استخر، باغ‌وحش، فرودگاه
دستشویی رفتن
آیا زمان آن است؟ بسیاری از کودکان 2 ساله نمی‌توانند ادرار خود را در طول شب یا حتی روز کنترل کنند اما بسیاری از آنها این قابلیت را دارند و آماده آموزش هستند. مهم‌ترین بخش آموزش این است که او را وادار به این کار نکنید زیرا نتیجه‌ای معکوس می‌دهد. پیشرفت‌‌های او را ستایش کنید.
آموزش را از شب آغاز نکنید. پس از این که او توانست این کار را به درستی در طول روز انجام دهد، به سراغ آموزش دستشویی رفتن در شب بروید.
سوال کردن
کودک شما در این سن از مکالمه لذت می‌برد، حتی اگر تنها شنونده باشد. او به 2 دلیل سوال کردن زیاد خود را آغاز می‌کند: به دنبال راهی برای درک چیزهای اطراف و برقراری ارتباط بیشتر با شما است. سوالات اولیه شامل «چرا» و «چه چیز»ها است. زمانی که مهارت زبانی او بیشتر می‌شود، سوال‌های او نیز تغییر می‌کند: «چرا این شی این شکلی است؟» «اگر ماشین از جاده بیرون رود، چه می‌شود؟» یا «چرا پرنده نمی‌افتد؟»
سعی کنید به این سوال‌ها به سرعت پاسخی ساده و کامل دهید: «پرنده بال دارد که آن را در هوا نگه می‌دارد.» از گفتن «نمی‌دانم» نهراسید. از کتاب‌های مربوطه کمک بگیرید. از طرف دیگر کودکان از پاسخ به سوالات متعدد لذت می‌برند. زمانی که برای او کتابی می‌خوانید، از او درباره داستان سوال کنید.
گاز گرفتن
کودکان در این سن هنگامی که خشمگین می‌شوند، گاز می‌گیرند و معمولا به این دلیل است که نمی‌دانند چگونه احساسات‌شان را بیان کنند. اگر چه دلیل آن مشخص است اما نمی‌توان این عمل را پذیرفت. به کودک خود بفهمانید که این کار اشتباه است.
آرام اما جدی باشید و به او بگویید: “گاز گرفتن به دیگران آسیب می‌رساند.” سپس سعی کنید به کودکی که گاز گرفته شده توجه کنید. به او بگویید: “زمانی که ناراحت شدی آن را به زبان بیاور یا برای کمک پیش من بیا.”
توانایی‌ها
کودک 2 ساله باید قادر باشد:
- به شی‌ای که شما می‌گویید، اشاره کنند.
- اسامی افراد آشنا، اشیا و اعضای بدن را تشخیص دهد.
- عبارات و جملههای 2 تا 4 کلمه‌ای بسازد.
- دستورالعمل‌های ساده را دنبال کند.
- لغات و جملاتی که مکرر شنیده است را تکرار کند.
- شی‌ای را که شما حتی زیر 2 تا 3 تا بالش پنهان کرده‌اید، بیابد.
- اشیا را متناسب با شکل و رنگ‌شان دسته‌بندی کند.
اگر درباره پیشرفت کودک‌تان نگران هستید، با پزشک مشورت کنید.
دست چپ یا راست؟
در طول سال قبل شاید به این نتیجه نرسیده باشید که کودک شما دست راست یا چپ‌اش را به دیگری ترجیح می‌دهد اما در این سال مشخص می‌شود کودک شما راست دست است یا چپ دست. این را امتحان کنید. یک اسباب‌بازی را به سمت او بگیرید و ببینید با کدام دست‌اش آن را بر می‌دارد. دقت کنید با کدام دست از قاشق استفاده می‌کند. دستی که از آن بیشتر استفاده می‌کند قوی‌تر است و به عنوان دست مسلط ممکن است در آینده استفاده شود.
تعداد کمی از کودکان تا زمانی که وارد مهدکودک می‌شوند، از هر دو دست خود به طور مساوی استفاده می‌کنند. بعضی‌‌ها از یک دست برای خوردن و نوشتن و از دیگری برای پرت کردن توپ استفاده می‌کنند. این معمولا ژنتیکی است. تنها 1 از 10 نفر چپ دست هستند اما اگر هر دو مادر و پدر چپ دست باشند، احتمال چپ دستی کودک تا 50% افزایش می‌یابد.
زبان دوم
شاید از این که کودک‌تان زبان اول خود را به سرعت یاد می‌گیرد هیجان‌زده شوید و احساس کنید که باید زبان دوم را به او آموزش دهید. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کودکان در سال‌های اولیه به آسانی چند زبان را فرا می‌گیرند زیرا ذهن‌شان به ارتباط چیزهای جدید تمایل نشان می‌دهد.
آنها قادرند صداهای خاص را بهتر از نوجوانان و بزرگسالان بشنوند. کودکان دو زبانه دامنه لغات کمتری در هر زبان دارند اما تعداد کلی لغاتی که می‌دانند تقریبا اندازه تک زبانه‌ها است. بهترین راه برای یادگیری زبان دوم این است که او با فردی که زبان دوم شما زبان مادری او است، مکالمه کند. سی دی‌ها و کلاس‌های هفتگی نبست به آن تاثیر کمتری دارند.
تقویت ذهنی کودک
تقویت ذهنی کودک در 1 تا 2 سالگی چگونه است؟
کارت بازی – 12 تا 18 ماهگی
هدف:
این بازی ساده، مهارت های تمیزی را که در تشخیص اعداد و حروف نقش مهمی دارند، افزایش می دهد.
مهارت های تمیزی یعنی توانایی تشخیص تفاوت بین دو یا چند چیز. جنبۀ مثبت این بازی آن است که به هیچ اسباب بازی یا نرم افزار گران قیمتی نیاز ندارد.
فعالیت:
برای انجام این فعالیت، به سه یا پنج کارت سفید و شش مازیک رنگی غیر سمی نیاز است. سه کارت را بردارید. روی یکی از آنها دایرۀ قرمز، روی دومی دایرۀ زرد و روی سومی دایرۀ آبی بکشید.
وقتی که کودک روی صندلی پایه بلند نشسته است، کارت قرمز را به او نشان دهید و بگویید: قرمز. سپس کارت زرد را به او نشان دهید و بگویید: زرد. بعد هر دو کارت را جلوی او قرار دهید و شکل ها را بپوشانید.
از او بپرسید دایرۀ قرمز کجاست؟ و سپس دایرۀ قرمز را به او نشان دهید و با هیجان بگویید: دایرۀ قرمز اینجاست.
بعد بپرسید دایرۀ زرد کجاست؟ و سپس دایرۀ زرد را به او نشان دهید و با هیجان بگویید: دایرۀ زرد اینجاست. بازی را تا زمانی ادامه دهید که کودک یاد بگیرد با دست هایش به کارت اشاره کند.
نباید کودک را خسته کنید. مدت زمان کوتاهی پس از اینکه کودک یاد گرفت به کارت ها اشاره کند بازی را متوقف کنید حتی اگر باز هم کودک علاقه نشان می دهد. با این کار، علاقۀ کودک به کارت بازی حفظ می شود.
پس از این که کودک با دایره های قرمز و زرد آشنا شد، به جای کارت قرمز یا زرد از کارت آبی استفاده کنید تا کودک وادار شود رنگ جدیدی را یاد بگیرد.
وقتی کودک رنک آبی را شناخت و به آن اشاره کرد، کارت آبی را با دو کارت دیگر قاطی کنید. بازی را تا جایی ادامه دهید تا کودک بتواند بازی را کاملاً یاد بگیرد.
اگر کودک اشتباه کرد، صبور باشید زیرا سرانجام بازی را یاد خواهد گرفت. کودک باید درس مهمی بیاموزد و آن این است که اشتباه کردن اشکالی ندارد.
کودکانی که از اشتباه کردن می ترسند هرگز متفکران خلاقی نمی شوند زیرا به جای اینکه مشکل را بپذیرند از آن فرار می کنند.
وقتی کودک با رنگ ها و شکل ها اشنا شد، به تدریج می توانید به جای کارت از اعداد و حروف استفاده کنید.
بازی های انباشته سازی (روی هم سوار کردن) – 9 ماهگی تا 2 سالگی
هدف:
افزایش هماهنگی دست و چشم، آموزش مفاهیم بزرگتر و کوچکتر، آموزش روابط دیداری – فضایی
در 9 ماهگی کودک آمادۀ یادگیری بازی های انباشته سازی است که زیر بنای درک روابط فضایی، حساب و هندسه هستند.
از بازی های انباشته سازی ساده شروع کنید تا کودک بتواند اصول بازی را یاد بگیرد، مثلاً چگونه یک مکعب را روی دیگری سوار کند.
فعالیت:
در 9 ماهگی، کودکان از بازی با اسباب بازی های قدیمی که احتمالاً شما نیز با آنها بازی کرده اید لذت می برند، مثل حلقه های پلاستیکی که دور میله قرار می گیرند.
اندازۀ این حلقه ها معمولاً متفاوت است و فقط از بزرگ به کوچک روی هم قرار می گیرند و نمی توان حلقه های پلاستیکی را به هر صورت روی هم قرار داد.
از کودک انتظار نداشته باشید خودش به تنهایی بتواند آن را انجام دهد. باید به کودک نشان دهید که چگونه حلقه ها را روی یکدیگر قرار دهد. وقتی که حلقۀ بزرگ را برمی دارید بگویید: بزرگ و وقتی حلقۀ کوچک را برمی دارید بگویید: کوچک.
با این کار مفهوم بزرگ و کوچک را به کودک آموزش می دهید. وقتی که کودک توانست بزرگ و کوچک را یاد بگیرد، ممکن است هنوز نتواند حلقه ها را به طور مرتب سر جایشان قرار دهد.
وقتی که کار را انجام داد، او را تشویق کنید تا احساس کند که شما کارش را تایید کرده اید.
فعالیت:
می توانید این بازی را با کودک در آشپزخانه نیز انجام دهید. بنابراین، می توانید اشپزی کنید و کودک را زیر نظر داشته باشید.
در 12 تا 14 ماهگی کودک می تواند با فنجان هایی بازی کند که اندازه های متفاوتی دارند و داخل همدیگر قرار می گیرند، این بازی نسبت به بازیِ حلقه های پلاستیکی پیشرفته تر است زیرا حلقه ها را می توان بدون توجه به اندازۀ آنها دور میله قرار داد اما فنجان های پلاستیکی را باید به دقت مرتب کرد.
ابتدا بازی را با دو یا سه فنجان شروع کنید تا کودک یاد بگیرد که فنجان های کوچک داخل فنجان های بزرگ قرار می گیرند. فنجان ها رنگ های متفاوتی دارند تا کودک بتواند در دنیای واقعی، رنگ ها را یاد بگیرد نه فقط در کتاب ها.
فعالیت
می توان از مکعب های خانه سازی نیز استفاده کرد. در 12 تا 18 ماهگی، باید کودکان را تشویق کرد تا با مکعب های ساده بازی کنند تا یاد بگیرند چگونه یک مکعب را روی مکعب دیگر سوار کنند.
مکعب ها باید کوچک باشند تا کودک بتواند به راحتی آنها را در دستش بگیرد اما نباید آنقدر کوچک باشند که کودک آنها را قورت دهد.
بیشتر کودکان در این سن دست و پا چلفتی و خام هستند. آنها به خوبی نمی توانند مکعب ها را روی هم سوار کنند. برخی مکعب ها مخصوص کودکان یک ساله و بالاتر ساخته شده اند و به راحتی روی هم سوار می شوند.
این فعالیت به هماهنگی دست و چشم و مهارت های حرکتی ظریف کمک می کند. برای آموزش اعداد می توانید از خانه های مکعب سازی استفاده کنید.
هر بار که کودک با مکعب خانه می سازد، تعداد مکعب های خانه را حساب کنید. شمردن تعداد مکعب های خانه ها به آموزش مفهوم عدد کمک می کند. همچنین به کودک نشان می دهد که ریاضیات سرگرم کننده است.
پازل – 12 ماهگی تا 3 سالگی
هدف:
بهبود هماهنگی دست و چشم
پازل ها ابزارهای آموزشی مفیدی هستند و به کودکان کمک می کنند تا روابط فضایی را بهتر بفهمند، هماهنگی دست و چشم خود را بهبود دهند، مهارت های حرکتی ظریف را افزایش دهند و مهارت های مقدماتی ریاضی را یاد بگیرند.
فعالیت:
ابتدا با چند پازل سادۀ چوبی که برای کودکان 12 تا 18 ماهه تهیه شده اند شروع کنید. پازل های مخصوص خردسالان باید ساده و بدون ابهام باشند. این پازل ها باید حداکثر چهار قطعه داشته باشند و شامل تصاویر آشنا باشند.
وقتی که کودک توانست پازل های ساده را جور کند، به تدرج تعداد قطعات پازل ها را بیشتر کنید. به رفتارهای کودک دقت کنید. اگر برای حل پازل آمادگی ندارد به او فشار نیاورید یا او را وادار نکنید که پازل کسل کننده ای را حل کند.
انتظار نداشته باشید که کودک به طور ذاتی بداند که چگونه باید پازل ها را حل کند. ابتدا با پازل کامل شروع کنید و بگویید: این یک پازل تصویری است. بگویید: این تصویر گاو است.
سپس از او بپرسید این پازل چند قطعه دارد؟ همۀ قطعات پازل را درآورید. قطعه را به دست کودک بدهید و بگذارید تا یاد بگیرد که چگونه قطعه را سر جای خود قرار دهد.
می توانید به او کمک کنید و دستش را تا نزدیکی محل قطعه ببرید اما بگذارید بقیۀ کار را خودش انجام دهد.
اگر کودک نمی تواند قطعه را سر جایش بگذارد، به آرامی به او نشان دهید که چگونه قطعه را سر جایش بگذارد و سپس قطعه را دوباره به او بدهید تا آن را در محل مناسب قرار دهد.
فعالیت:
پازل های عددی که قطعه های انها مثل اعداد هستند برای آموزش حساب مفیدند. پازل هایی که شامل اعداد 1 تا 10 هستند به کودکان کمک می کنند تا اعداد را لمس کنند و تصویر آنها را در ذهن خود نگه دارند.
می توانید اعداد را تک تک به کودک آموزش دهید.
مثلاً وقتی که عدد 2 را درون پازل جای می دهد، دو توپ کوچک در دستش بگذارید و بگویید: دو . این فعالیت موجب می شود که کودک با ماهیت نمادین اعداد آشنا شود. این فعالیت بسیار پیشرفته تر از این است که به کودک یاد دهیم از 1 تا 10 بشمرد.
