پاسخگو بودن پدر و مادر یعنی چه؟ چطور می‌توان این صفت را در خود ایجاد کرد؟
همیشه بحث هایی در مورد اینکه روش درست و غلط پدر و مادر بودن چیست، وجود دارد. اما اگر همه روش‌ها و نظرهای مختلف در این باره را کنار بگذاریم و به اصل پدر و مادر بودن توجه کنیم، نتیجه اصلی این است: به عنوان والدین، همه آنچه می‌خواهیم، فرزندان شاد و سالم هستند که رشد می‌کنند و به بزرگسالانی شاد و سالم نیز تبدیل می‌شوند.
پاسخگو بودن پدر و مادر در قلب این موضوع هستند. پاسخگو بودن به معنای هماهنگی و اشتباق نسبت به احساسات، نیازها و نگرانی‌های کودک شما است. اگر پدر و مادری بتوانند اشتیاق لازم را به فرزند خود نشان دهند، حس اطمینان خاطر و پشتیبانی از فرزندشان را برای آنها فراهم کرده‌اند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) نتایج آزمایشاتی را منتشر کرد که در آن بررسی شده است که چگونه اهمیت دادن و مشتاق بودن نسبت به فرزندان می‌تواند فواید گسترده‌ای برای سلامت عاطفی و جسمی آنها داشته باشد. در این گزارش آمده است:
“کودکان در طول زندگی خود به مواد غذایی، سرویس بهداشتی و خدمات بهداشتی احتیاج دارند تا از جسمی سالم برخوردار باشند. علاوه بر نیازهای جسمی، رابطه گرم و محبت‌آمیز با یک مراقب بزرگسال که پاسخگوی نیازهای کودک است به همان اندازه اهمیت دارد.”
در این مقاله می‌خواهیم ببینیم والدین پاسخگو به چه پدر و مادری گفته می‌شود. همچنین به اصولی که به عنوان پایه و اساس این موضوع عمل می‌کند، نگاهی بیندازیم و سپس در عمل به چه صورت می‌توانیم آنها را انجام دهیم.
پاسخگو بودن پدر و مادر به چه معناست؟
در این قسمت اصول پاسخگو بودن پدر و مادر آورده شده است:
اعتماد کردن
در قلب دلبستگی و وابستگی سالم، پاسخگو بودن پدر و مادر به معنای تشویق کردن احساس اعتماد در کودک شماست. والدین پاسخگو و مشتاق از ابزار همدلی و عشق بی‌قید و شرط برای رسیدن به این پیوند و اعتماد مطمئن استفاده می‌کنند.
پاسخگو بودن
والدین این اعتماد را از طریق پاسخ به نیازهای جسمی، عاطفی و فکری فرزندشان در آنها ایجاد می‌کنند. رفتار والدین به عنوان راه ارتباطی آنها تلقی می‌شود و والدین با تمرین و همدلی باعث می‌شوند کودک احساس شنیده شدن کند.
دلبستگی به فرزند
دلبستگی به معنای ابزار علاقه به فرزندان با روشی درست است. والدین پاسخگو و مشتاق تشخیص می‌دهند که کیفیت دلبستگی تأثیر عمده‌ای در رشد کودک دارد. آنها به جای آموزش مستقیم، پاداش و مجازات، از تشویق و مدل‌سازی استفاده می‌کنند. همچنین از ایجاد شرم، قدرت، احساس گناه یا ترس برای ایجاد انگیزه در کودک خودداری می‌کنند.
ایجاد احساس پذیرفته شدن در فرزند
والدین پاسخگو به فرزند خود احساس پذیرفته شدن بی‌قید و شرط را ارائه می‌دهند كه فرزندانی خوب و قادر به درک نیازهای خود هستند. این کار به آنها کمک می‌کند تا به غرایز خود گوش دهند. ارائه احساس پذیرفته شدن به کودکان این امکان را میدهد تا بدانند که برای والدین خود ارزشمند، شایسته و دوست‌داشتنی هستند.
کودک بودن و بچگی کردن
والدین مشتاق بر این باورند که همه یادگیری‌ها و پیشرفت‌ها باید توسط خود کودک انجام شود. آنها از علایق و نیازهای منحصر به فرد کودک خود حمایت می‌کنند و وقت گذراندن با کودک را به عنوان یک تجربه یادگیری برای والدین و کودک می‌دانند.
ایجاد احساس اعتبار
مدل‌سازی و ارزش‌گذاری خود کودک، فردیت او را نشان میدهد. والدینی که به نیازهای فرزند خود پاسخ درست می‌دهند، می‌دانند که این که به فرزند اجازه دهند خودش باشد، بدون تلاش برای آموزش “جا افتادن در جامعه” به کودک، مکانی امن برای رشد و احساس تعلق را فراهم می‌کند.
دفاع از حقوق کودک
والدین پاسخگو و مشتاق از حقوق فرزندان خود دفاع می‌کنند و اطمینان حاصل می‌کنند که در همه محیط‌ها و موقعیت‌ها، چه در زمین بازی یا در خانه یکی از اقوام، احساس شنیده شدن و حمایت می‌کنند.
مسئوليت
والدین پاسخگو اگر احساس کنند که فرزندشان حرف و نظر آنها را دیگر به رسمیت نمی‌شناسند، از هوشیاری خود استفاده می‌کنند. والدین پاسخگو هیچ‌گاه فرزندان خود را به دلیل ابراز احساسات زیادشان سرزنش نمی‌کنند و در عوض سعی می‌كنند بفهمند كه تجارب گذشته آنها ممكن است امروزه چه تاثیری بر فرزندشان بگذارد.
تامل و تحقیق
پدر و مادر پاسخگو یادگیری و رشد مداوم را از طریق تأمل و تحقیق در مراحل رشد فرزند خود، درگیر می‌کنند. داشتن دانش در رشد کودک به والدین این امکان را میدهد که انتظارات منطقی و آگاهانه‌ای از کودک منحصر به فرد خود داشته باشند.
محبت
والدین پاسخگو می‌دانند که محبت کردن به فرزندشان باعث پرورش و رشد مناسب او می‌شود. کودکی که با محبت پرورش یافته است، به بزرگسالی ارزشمند و مفید تبدیل می‌شود.
واقعاً فرزندپروری درست و پاسخگو بودن پدر و مادر چگونه است؟
هیچ قانونی و نقشه‌ای برای عملی کردن این اصول با کودک شما وجود ندارد، اما در این‌جا چند راهکار برای والدین پاسخگو وجود دارد.
- عشق بی‌قید و شرط به کودک خود نشان دهید. این که هر کاری انجام دهند، شما آنها را دوست دارید. امتحان کنید تا بفهمید چه چیزی بیشتر از همه فنجان عشق کودک شما را پر می‌کند.
- ارتباط سالم را بر قبول کردن هر چیزی اولویت قرار دهید و فقط در برابر واکنش به اشتباهات و “رفتار نادرست” مقاومت کنید.
- قبول کنید که نوزادان برای برقراری ارتباط گریه می‌کنند و نیازهای عاطفی آنها نیز به همان اندازه نیازهای جسمی آنها مهم است.
- با کودک خود با احترام صحبت کنید، همان طوری که می‌خواهید با شما صحبت شود.
- کودک خود را مشاهده کنید و به جای قرار دادن آنها در یک کار سخت، حرکات آنها را بشناسید و به آنها پاسخ دهید.
- با کشف علت اصلی رفتار کودکتان که ممکن است گرسنگی یا خستگی باشد، نظمی سالم را تمرین کنید.
- به جای اینکه بگویید “مامان از تو می‌خواد که…”، بگویید “من از تو می‌خوام که…”.
- احساسات و واکنش‌های خود را تأیید کنید. کودک شما به شما کاری ندارد. اگر از کاری که کودک شما انجام میدهد عصبانی هستید، نفس عمیق بکشید و در مورد آن تأمل کنید.
- به کودک خود احترام بگذارید بدون این که به او برچست بزنید، او را با دیگران مقایسه کنید یا آنها را قضاوت کنید.
- احساسات فرزند خود را بپذیرید، حتی اگر به نظر شما غیرمنطقی یا افراطی باشد. آنچه اتفاق می‌افتد را توصیف کنید و دربباره احساسات آنها صحبت کنید.
- والدین پاسخگو به نیازهای فرزندشان در تمام ساعات روز پاسخ می دهند. بچه ها صبر نمی‌کنند که آن را در نیمه شب بگویند.
- بچه‌ها قادر به تسکین دادن و آرام کردن خودشان نیستند. بنابراین والدین وظیفه دارند احساسات خود را تنظیم کنند. در نهایت با پاسخگویی مداوم شما، کودک یاد خواهد گرفت که خود را تسکین دهد.
پاسخگو بودن پدر و مادر یک فرایند یادگرفتنی است، اما اگر از همان ابتدا با کودک خود هماهنگ هستید، به او گوش دهید، با احترام با او رفتار کنید و از نیازها و خواسته‌های منحصر به فرد او حمایت کنید. این همه مهم است.
هیچ والدی کامل نبوده و هربار به حرکات کودک خود به درستی پاسخ نمی‌دهد. دونالد وینیکوت، متخصص اطفال، روانکاو و متخصص رشد می‌گوید: “کودکان به یک والد به اندازه کافی خوب نیاز دارند.”. “به اندازه کافی خوب” به این معنی است که در حدود 70٪ پاسخ درست به نیازها، دلبستگی مطمئنی را برای کودکان ایجاد می‌کند.
پیشنهاد نویسنده: 9 ویژگی والدین خوب
