در روزهای اول بعد از تولد بهتر است بدن نوزاد را با یک اسفنج نرم و مرطوب تمیز کنید. صورت و دست‌های او را با کمی آب بشویید و ناحیۀ تناسلی او را پس از هر تعویض پوشک به طور کامل تمیز کنید و تا زمانی که ریشۀ بند ناف خشک نشده است، نوزاد را در آب غوطه‌ور نکنید، زیرا تا آن زمان، تمیز کردن بدنش با یک اسفنج مرطوب و نرم کافی است و واقعاً نیازی به خیس کردن تمام بدنش همراه با ریشۀ بند ناف در حمام نیست. در این مطلب می‌توانید با حمام کردن نوزاد در یک وان مخصوص کودک یا لگن، مراحل حمام کردن نوزاد و رعایت موارد ایمنی هنگام حمام نوزاد آشنا شوید.
حمام کردن نوزاد در یک وان یا لگن کوچک
پس از اینکه ریشۀ بند ناف خشک شد و افتاد و آن ناحیه کاملاً بهبود یافت، شما می‌توانید هر چند روز یک بار نوزاد خود را حمام دهید. ساده‌تر است که برای این کار به جای وان حمام خودتان، از یک وان کودک یا لگن پلاستیکی و پر از آب گرم استفاده کنید. اما بسیار مهم است که وان یا لگن کاملاً تمیز باشد و اثری از مواد شوینده در آن وجود نداشته باشد. برخی از والدین معتقدند که برای حمام کردن نوزاد می‌توان از روشور دستشویی یا سینک آشپزخانه استفاده کرد، اما لازم است بدانید که بچه‌ها و به خصوص نوزادان موقع حمام لیز هستند و همچنین سینک و روشور ممکن است از لحاظ بهداشتی جای مناسبی برای این کار نباشد. همچنین در صورت استفاده از وان حمام معمولی خودتان، شما مجبورید زانو بزنید یا به شکل نامتعادلی روی نوزاد خم شوید که در نتیجه کنترل کمتری روی حرکات خود خواهید داشت. پس بهتر است اگر یک لگن کوچک تهیه کنید که همیشه مخصوص خود نوزاد باشد و استفاده‌های دیگری نیز از آن نکنید.
همچنین برای برخی کودکان وقتی کمی بزرگ‌تر از چند ماهه می‌شوند، آب گرم بسیار تسکین‌دهنده است. اگر کودک شما از این دسته است، می‌توانید اجازه دهید که کمی بیشتر در وان آب گرم بماند، اما دیگر کودکان ممکن است در تمام طول حمام گریه کنند که در این صورت بهتر است حمام را زودتر و البته با رعایت تمیز بودن کودک تمام کنید. لازم نیست که حمام نوزاد خیلی طول بکشد، پنج دقیقه برای تمیز کردن کودکتان کافی است و در این فاصله، آب توی وان یا لگن نیز سرد نمی‌شود.
مراحل حمام کردن نوزاد
برای اولین بار حمام کردن نوزادان لازم است خیلی آرام و با ملاحظه عمل کنید. مراحل حمام کردن نوزاد شامل موارد زیر است:
- لوازمی مثل صابون نوزاد، دو اسفنج حمام نوزاد، یک فنجان پلاستیکی و یک حوله آماده کنید.
- برای بعد از حمام، پوشک تمیز و لباس کودک را دم دستتان در اتاق بگذارید.
- مطمئن شوید که اتاق به قدر کافی گرم است تا کودک پس از حمام احساس سرما نکند.
- اگر حمام سرد است، آن را به قدر کافی گرم کنید.
- وان یا سینک را بین پنج تا هشت سانتی‌متر از آب گرم پر کنید.
- دمای آب لازم است برای پوست مچ دست شما گرم باشد، اما اصلاً داغ نباشد؛ حدود ۳۲ درجه سانتی‌گراد یا چند درجه گرم‌تر مناسب است.
- اول نوزاد را به حمام ببرید و بعد لباس‌هایش را درآورید.
- اگر کودک شما همیشه در طول حمام گریه می‌کند، بگذارید در ابتدای حمام پوشک به تنش باشد تابه او حس امنیت بدهد.
- ابتدا پای نوزاد و سپس بقیۀ بدن او را به تدریج وارد وان کنید.
- پشت سر و گردنش را به یکی از دست‌هایتان تکیه دهید و او را در وضعیت راحتی نگه دارید.
- در طول حمام به طور منظم با یک فنجان روی او آب بریزید تا احساس سردی نکند.
- اگر بخواهید می‌توانید نوزاد را فقط با آب بشویید.
- از صابون مخصوص نوزاد و به مقدار کم استفاده کنید.
- از صابون معمولی یا قوی هم استفاده نکنید، زیرا می‌تواند پوست کودک را خشک کند.
- از یک اسفنج نرم یا دست تمیزتان به آرامی برای شستن صورت و بدن نوزاد استفاده کنید.
- این کار را با ملایمت انجام دهید و نیازی به سابیدن یا استفادۀ زیاد از صابون نیست.
- می‌توانید با دست خود یا با یک لیف نرم نوزاد، از بالا به پایین، جلو و سپس پشتش را بشویید.
- با شستن پوست سر با یک لیف مرطوب یا آغشته به کمی شامپوی بچه شروع کنید.
- لیف را آبکشی کنید و از آن برای تمیز کردن چشم و صورت او استفاده کنید و این کار را با ملایمت انجام دهید.
- اگر در گوشه و کنار سوراخ‌های بینی یا چشم کودک مخاط خشک جمع شده است، ابتدا با لیف چند بار آن را خیلی آرام لمس کنید تا نرم شود و سپس آن را بردارید.
- برای اندام تناسلی کودک، یک شست‌وشوی معمولی کافی است.
- نوزاد را با ریختن فنجان‌های آب روی او و کشیدن یک لیف نرم تمیز روی بدنش، از سر تا پا آبکشی کنید.
- سپس با احتیاط زیاد، با یک دست گردن و سر و با دست دیگر باسن او را نگه دارید و او را از وان بیرون بیاورید.
- انگشتان خود را دور یک ران قرار دهید، احتیاط کنید، زیرا نوزادان وقتی مرطوب هستند به راحتی سُر می‌خورند.
- اگر نمی‌توانید، از یک بزرگسال دیگر بخواهید با یک حولۀ خشک، نوزاد را از شما بگیرد.
- نوزاد را در یک حولۀ کلاه‌دار بپیچید و خشک کنید.
- سپس پوشک و لباس نوزاد را بپوشانید.
- تمام شد، سر خوشبوی او را ببوسید و بغلش کنید.
اگر پوست کودکتان خشک است یا اگر ادرارسوخته شده، بهتر است از پزشکتان برای استفاده از یک لوسیون نوزاد مناسب مشورت بگیرید و بعد برای خرید اقدام کنید. همچنین اگر پوست او هنوز هم پوسته‌پوسته می‌شود، می‌توانید پس از حمام یک لوسیون مناسب نوزاد به بدن او بمالید و بعد لباسش را بپوشانید، اما بدانید که این عارضه معمولاً ناشی از خشکی پوست نیست، بلکه پوست‌های مرده‌ای است که به هر حال باید بریزد. اگر بخواهید می‌توانید کودک را فقط با آب حمام کنید، البته به شرطی که ناحیۀ زیر پوشک و چین‌های پوست را به خوبی تمیز کنید. صابون و شامپوهای قوی می‌تواند پوست کودک را خشک کند و ممکن است باعث ادرار سوختگی در نوزاد شود. اگر از صابون استفاده می‌کنید، یک صابون مخصوص نوزاد یا کودکان را انتخاب و خیلی هم کم از آن استفاده کنید.
رعایت نکات ایمنی مهم هنگام حمام نوزاد
هرچند حمام کردن نوزادان برای همه بسیار لذت‌بخش است، اما در اوایل شاید برایتان کمی اضطراب‌آور باشد. کنترل یک موجود کوچک مرطوب و صابونی که زیاد تکان میخورد، نیاز به تمرین و اعتماد به نفس دارد، بنابراین آرامش خود را حفظ کنید و او را محکم‌تر نگه دارید. بد نیست اگر موارد زیر را هنگام حمام نوزاد در نظر بگیرید:
- از صابون و شامپو بسیار کم استفاده کنید.
- از کف زیاد در وان استفاده نکنید، زیرا می‌تواند خطر عفونت‌های مجاری ادرار را افزایش دهد.
- هرگز نوزاد خود را بدون نظارت حتی برای یک ثانیه هم رها نکنید.
- اگر صدای زنگ در یا تلفن آمد و باید به آن پاسخ می‌دادید، حتماً او را در یک حوله بپیچید و همراه خودتان ببرید.
- هرگز شیر آب را بعد از گذاشتن نوزاد در وان یا لگن باز نکنید، زیرا آب به سرعت می‌تواند خیلی عمیق یا خیلی داغ شود.
- آب‌گرمکن خود را روی ۴۹ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. یک نوزاد می‌تواند در آبی با دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد، در کمتر از چند ثانیه دچار سوختگی شود.
- مطمئن شوید که دمای هوای محل حمام به اندازۀ کافی گرم و در حدود ۲۴ درجه سانتی‌گراد است، تا کودک سردش نشود.
- یک کودک خیس بسیار لیز است، پس خیلی مراقب باشید.
- وسایل برقی را قبل از شروع به شست‌وشوی نوزاد از حمام خارج کنید.
- کف حمام را ایمن و خشک کنید تا لیز نخورید.
- دمپایی ابری یا روفرشی در حمام نپوشید و از ایمن بودن دمپایی‌ها مطمئن شوید.
- هرگز نوزاد خود را بدون مراقبت رها نکنید. این نکته به قدری مهم است که باید دو بار ذکر شود، زیرا یک نوزاد می‌تواند در عمق کمتر از دو سانتی‌متر آب و در کمتر از ۶۰ ثانیه خفه شود.
همچنین امروزه استفاده از لوسیون‌های مخصوص شست‌وشوی حمام نوزادان و شیرخواران که پوست آنها را مرطوب و نرم می‌کند و از خشکی پوست آنها جلوگیری کند، می‌تواند گزینۀ مناسبی باشد که می‌توانید از پزشکتان برای خرید نوع مناسب آن مشورت بگیرید. همچنین به دلیل پیشگیری از عفونت‌های ادراری که در ماه‌ها و سال‌های اول تولد شایع است، غوطه‌ور نکردن نوزادان و شیرخواران دختر در لگن آب روش مناسب‌تری برای حمام کردن به شمار می‌آید.
نکات طلایی برای حمام کردن نوزاد
- برای خشک کردن گوش ها از گوش پاک کن استفاده نشود.
- 2 یا حداکثر 3 بارحمام در هفته و نیاز به استحمام روزانه ندارد.
- زمان مناسب برای حمام کردن نوزاد بین 5 تا 10 دقیقه است.
- خشک بودن پوست نوزاد شما طبیعی است. با این حال خوب است که پس از حمام کردن بدن او را چرب کنید برای این کار می توانید از روغن بچه و روغن های مایع گیاهی خوراکی ( زیتون، بادام شیرین، آفتاب گردان و غیره) برای کاهش خشکی پوست و جلوگیری از پوسته پوسته شدن بدنش و نرم کردن پوست صورت او استفاده کنید فقط باید مراقب باشید روغن وارد چشم و دهانش نشود.
حمام کردن نوزاد و همه نکاتی که یک مادر باید بداند
- لبخند بزنید و با او صحبت کنید.
- زمان حمام، یک لحظه شگفت انگیز بین شما و کودک شما است؛ مطمئنا، کسی در درب حمام را میزند ، تلفن زنگ میخورد ویا مجبور به تغییر وضعیت خود به شرایط و وضعیت دیگری میشوید،اگر چنین است، یک حوله را روی کودک خود قرار دهید و آن را در هر کجا که میروید با خود ببرید شما هرگز نباید آن را تنها در وان بگذارید، زیرا اتفاقات ناگوار به آسانی اتفاق می افتد.
